Mannelijke Besnijdenis: Een Kritische Analyse

Een onderzoek naar de medische, culturele, ethische en maatschappelijke aspecten van mannelijke besnijdenis, met focus op de nadelen en risico's.

Lees meer Bekijk interactieve data

Over het onderzoek

Dit onderzoek richt zich op de verschillende aspecten van mannelijke besnijdenis, met bijzondere aandacht voor de nadelen en risico's.

Voor jongeren die nadenken over hun toekomstige kinderen

Dit rapport is specifiek geschreven voor jongeren (18-20 jaar) die nadenken over hun toekomstige kinderen, met een focus op de relatie tussen besnijdenis en de islamitische religie. Het doel is om een evenwichtig maar kritisch beeld te schetsen van deze praktijk, zodat jonge (aanstaande) ouders een geïnformeerde beslissing kunnen nemen.

Mannelijke besnijdenis, ook bekend als circumcisie, is een ingreep waarbij de voorhuid van de penis wordt verwijderd. Deze praktijk wordt wereldwijd uitgevoerd om religieuze, culturele en soms medische redenen. Hoewel besnijdenis in veel gemeenschappen wordt beschouwd als een normale of zelfs noodzakelijke procedure, is er toenemende kritiek op deze ingreep, vooral wanneer deze wordt uitgevoerd bij minderjarigen die geen toestemming kunnen geven.

Beslisboom voor mannelijke besnijdenis

Medische Aspecten

De KNMG (Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst) heeft een duidelijk standpunt ingenomen over niet-therapeutische besnijdenis bij minderjarige jongens.

De KNMG beschouwt niet-therapeutische circumcisie bij minderjarigen als een schending van de lichamelijke integriteit. Het wordt gezien als schadelijk en een ernstige schending van fundamentele kinderrechten.

De KNMG roept artsen op om jongensbesnijdenis te ontmoedigen en ouders actief en indringend te informeren over het ontbreken van medische voordelen en de risico's op complicaties.

Dit standpunt wordt formeel ondersteund door verschillende medisch-wetenschappelijke verenigingen in Nederland, waaronder de Nederlandse Vereniging voor Urologie, het Nederlands Huisartsengenootschap, Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland, en meer.

Uit een steekproef onder KNMG-leden uit 2010 bleek dat 65% van de ondervraagde artsen meent dat niet-therapeutische circumcisie bij minderjarige jongens in strijd is met het recht op lichamelijke integriteit van het kind.

Standpunten van Nederlandse artsen

Besnijdenis wordt vaak gepresenteerd als een eenvoudige, risicoloze ingreep, maar de werkelijkheid is complexer. Volgens medische bronnen komen de volgende complicaties voor bij besnijdenis:

  • Bloedingen
  • Infecties
  • Plasbuisvernauwingen (meatale stenose)
  • Sepsis
  • Necrose
  • Verbindweefseling van de huid
  • Urineweginfecties
  • Meningitis
  • Herpesinfecties
  • In zeldzame gevallen zijn er sterfgevallen gerapporteerd

Er is discussie over de frequentie van deze complicaties. Volgens sommige bronnen komen complicaties in slechts 0,2 procent van de gevallen voor, terwijl andere studies hogere percentages rapporteren.

Complicaties van mannelijke besnijdenis

Er zijn in het verleden verschillende medische voordelen toegeschreven aan besnijdenis, maar veel van deze claims zijn omstreden of niet wetenschappelijk onderbouwd:

  • Er zijn aanwijzingen dat besnijdenis het risico op hiv/aids zou kunnen verminderen, maar dit wordt in verschillende studies niet bevestigd
  • De relatie tussen besnijdenis en hiv is onduidelijk, zoals blijkt uit het feit dat de VS een hoge prevalentie van soa's en hiv-infecties combineert met een hoog percentage routinematige besnijdenissen
  • Nederland heeft juist een lage prevalentie van hiv/aids in combinatie met een relatief laag aantal besnijdenissen
  • Gedragsfactoren lijken een veel belangrijkere rol te spelen dan het al of niet hebben van een voorhuid
  • Claims over bescherming tegen HPV-infectie, urineweginfecties en peniskanker zijn eveneens omstreden

De KNMG stelt dat preventie van aandoeningen ook op minder ingrijpende manieren kan worden bereikt:

  • Hygiëne
  • Antibiotica (bij infecties)
  • Condoomgebruik (voor soa-preventie)
  • Seksuele voorlichting
  • Gedragsverandering

Kinderen met aangeboren afwijkingen aan de urinewegen kunnen doorgaans goed worden geholpen met een voorhuidsverwijdende operatie. Urineweginfecties zijn doorgaans goed te behandelen met minder ingrijpende methoden.

Islamitische Context

In de islamitische traditie wordt mannelijke besnijdenis aangeduid met de Arabische termen Khitan (ختان) of Khatna (ختنة).

Religieuze Bronnen en Status

Een belangrijk aspect van mannelijke besnijdenis in de islam is dat het niet expliciet wordt genoemd in de Koran. De praktijk is echter wel terug te vinden in de hadith-literatuur (overleveringen van de uitspraken en gewoonten van de profeet Mohammed) en de sunnah.

Sommige hadith vermelden besnijdenis als onderdeel van de fitrah (natuurlijke aard van de mens). Abū Hurayra, een metgezel van Mohammed, wordt geciteerd: "vijf dingen zijn fitrah: besnijdenis, het scheren van schaamhaar met een scheermes, het trimmen van de snor, het knippen van nagels en het plukken van haar uit de oksels" (gerapporteerd in Sahih al-Bukhari en Sahih Muslim).

Er zijn echter ook hadith die besnijdenis niet noemen als onderdeel van fitrah.

Verschillende Interpretaties binnen de Islam

Er bestaan verschillende opvattingen over de verplichte aard van mannelijke besnijdenis binnen de islam:

Soennitische Islam

In de soennitische tak van de islam hebben de vier rechtsscholen verschillende meningen over besnijdenis:

  • Sommige beschouwen het als aanbevelenswaardig
  • Andere zien het als toelaatbaar maar niet bindend
  • Weer andere beschouwen het als een wettelijke verplichting

Sjiitische Islam

Sjiitische tradities, zoals die in Iran worden beoefend, hebben de meest stringente eisen voor mannelijke besnijdenis, aangezien het wordt gezien als een ritueel van zuivering vergelijkbaar met de christelijke doop, in plaats van een initiatie tot volwassenheid.

Moderne Interpretaties

Sommige moslimmannen, vooral uit meer seculiere achtergronden of beïnvloed door mensenrechtendiscours, verzetten zich tegen besnijdenis. Zij argumenteren dat:

  • De praktijk de lichamelijke autonomie van kinderen schendt
  • Het een vorm van genitale verminking is
  • De religieuze rechtvaardiging voor besnijdenis niet universeel wordt aanvaard binnen islamitische denkscholen
  • De Koran het niet expliciet verplicht stelt
Verschillende perspectieven op mannelijke besnijdenis

Ethische Overwegingen

Bij niet-therapeutische besnijdenis van minderjarige jongens botsen twee fundamentele grondrechten: het recht op lichamelijke integriteit van het kind en het recht op godsdienstvrijheid van de ouders.

Conflict tussen Grondrechten

+

Bij niet-therapeutische besnijdenis van minderjarige jongens botsen twee fundamentele grondrechten:

  • Het recht op lichamelijke integriteit van het kind
  • Het recht op godsdienstvrijheid van de ouders

In de praktijk wordt in veel landen, waaronder Nederland, de facto voorrang gegeven aan het recht op godsdienstvrijheid en het recht van ouders om beslissingen te nemen voor hun kinderen die nog niet in staat zijn om zelf te beslissen.

Kinderrechten en Internationale Verdragen

+

Verschillende internationale verdragen en organisaties hebben zich uitgesproken over de kwestie:

  • Artikel 12 van het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind wordt vaak aangehaald als argument tegen niet-medische besnijdenis bij minderjarigen
  • Artikel 24 van hetzelfde verdrag stipuleert dat kinderen moeten worden beschermd "tegen traditionele praktijken die schadelijk kunnen zijn voor hun gezondheid"
  • In 2013 gaf de VN-Mensenrechtenraad het advies aan alle landen om schadelijke praktijken die de integriteit en waardigheid van het kind in gevaar brengen te verbieden
  • De Raad van Europa heeft in 2013 een resolutie aangenomen waarin aan de lidstaten gevraagd wordt om actie te ondernemen tegen de aantasting van de fysieke integriteit van kinderen

Autonomie en Geïnformeerde Toestemming

+

Een centraal ethisch principe in deze discussie is het concept van autonomie en geïnformeerde toestemming:

  • Besnijdenis zonder medische indicatie bij een persoon die geen geïnformeerde toestemming kan geven, wordt door critici gezien als een schending van fundamentele rechten
  • Voorstanders van uitstel van niet-medische besnijdenis pleiten ervoor dat de ingreep alleen zou moeten plaatsvinden wanneer de persoon in kwestie oud genoeg is om zelf een geïnformeerde beslissing te nemen
  • Dit standpunt stelt dat kinderen niemands eigendom zijn, ook niet van de ouders, en dat hun lichamelijke integriteit beschermd moet worden

De Noordse kinderombudslieden en kinderartsenverenigingen hebben een gezamenlijke verklaring gepubliceerd met het standpunt: "Laat jongens zelf over hun besnijdenis beslissen."

Psychologische Gevolgen en Trauma

Er zijn aanwijzingen dat besnijdenis kan leiden tot trauma, PTSS en andere psychologische problemen, vooral wanneer de ingreep onverdoofd wordt uitgevoerd bij baby's of jonge kinderen.

Psychologische gevolgen van besnijdenis

Trauma bij Baby's en Jonge Kinderen

Onderzoek suggereert dat onverdoofde besnijdenis in de prille ontwikkeling van de baby een zogeheten 'imprint' kan veroorzaken in het limbisch systeem van het kind. Dit kan mogelijk leiden tot een levenslang trauma.

Baby's die besneden worden krijsen vaak hevig en kunnen in shock raken. Deze shockreactie wordt soms verward met het idee dat het kind "lekker rustig" is, terwijl het in werkelijkheid een overlevingsmechanisme is.

Seksuele Gevolgen

Besnijdenis kan verschillende gevolgen hebben voor de seksuele functie en ervaring:

  • Rond zijn dertigste levensjaar heeft een besneden man volgens sommige studies tot twintig procent aan gevoel verloren
  • Sommige bronnen claimen zelfs dat het verlies tot zeventig procent kan bedragen
  • De eikel wordt harder en minder gevoelig doordat deze niet meer beschermd wordt door de voorhuid
  • Partners van besneden mannen rapporteren soms meer pijn bij penetratie door de verharde eikel
  • De voorhuid heeft een functie als een soort receptor voor de vrouwelijke stofjes in het uitgewisselde vocht, wat bijdraagt aan emotionele verbinding tijdens seks
  • Het ontbreken van de voorhuid kan leiden tot verminderde lubricatie tijdens de geslachtsgemeenschap

Interactieve Data

Verken de data over mannelijke besnijdenis met behulp van deze interactieve visualisaties.

Prevalentie van Mannelijke Besnijdenis Wereldwijd

Complicaties per Leeftijdsgroep

Verschuif de slider om te zien hoe complicaties variëren per leeftijdsgroep.

Psychologische Gevolgen over Tijd

Verschuif de slider om te zien hoe psychologische gevolgen veranderen over tijd.

Conclusie en Aanbevelingen

De beslissing om een kind te laten besnijden is complex en wordt beïnvloed door religieuze, culturele, medische en ethische overwegingen. Dit onderzoek heeft geprobeerd een evenwichtig maar kritisch beeld te schetsen van mannelijke besnijdenis, met nadruk op de potentiële nadelen en risico's.

Als toekomstige ouder heb je de verantwoordelijkheid om beslissingen te nemen die in het beste belang van je kind zijn. In een tijd waarin we steeds meer waarde hechten aan lichamelijke autonomie en geïnformeerde toestemming, is het belangrijk om kritisch na te denken over praktijken die onomkeerbare gevolgen hebben voor het lichaam van je kind.

Uiteindelijk is het aan jou om een weloverwogen beslissing te nemen, rekening houdend met zowel je religieuze of culturele overtuigingen als de rechten en het welzijn van je kind.

Download volledig rapport